Data e postimit: 2011-11-28 08:44:21 Lexime: 10158

Fatmir Terziu

E qashtra poetike dhe perceptuese e vargut
Bujar Plloshtani shfaqet së fundi në fushën e letrave shqipe me një kombinim të ideve të tij tashmë të mirënjohura në fushën e filozofisë poetike. Shfaqet si një pikëtakim me artin e fjalës poetike, duke na prurë qashtër diapazonin kumtues që stilon “Mbi arsyen e fjalës”. Kështu ai nuk emërzon apo shton thjesht një libër në sfondin bibliotekar, por dhuron një vëllim poetik për artin e të lexuarit në poezi.
Rreth njëqind poezitë e këtij vëllimi ngasin në kohë, moshë, hapësirë, diferencë dhe në gjeografi të ndryshme. Poeti e nis vëllimin e tij me poezinë e bukur “Këngë hungareze” të cilën ia përkushton stërgjyshes, Jolanda dhe përfundon me poezinë “Qyteti i vjetër”. E vjetra, që nënshkruan memorjen e kulturës, po ashtu edhe identitetin, shfaqet mes këtyre ngarjeve si një dëshmi mes mesazhit poetik. Tek “Këngë hungareze” poeti sheh se “…rrënjët kanë të njëjtin emër,/e qielli me të vetmin shpirt ndryshon…”, ndërsa tek “Qyteti i vjetër” ai dikton se si ky qytet i vjetër “… si manastiret antike hesht,/" dhe ashtu, pra ky qytet, "i vendosur në gji të malit t’lartë." jep e pikëtakon dhe sheh me syrin e tij: "Përjashta ka pak njerëz,/në rrugët me kalldërma mund të shohësh,/fëmijë dhe pleq me kapela…”.
E ndërsa në të parën është lumi ndarës, pra “Danubi mbrëmjeve të vona po të ndan,/ku dritat si kupë qiellore poshtë qytetit lëshohen."; në poezinë e dytë është qyteti që e ka rritur dhe ai qytet që e thërret: “Qyteti i vjetër,/mua më thërret./Shikimin të hedh drejt kësaj arkitekture të gurtë,/që kureshtjen t’ma shuajë./Qytetin e Tetovës së vjetër,/s’do harroj unë të mburrem nesër dhe kurdoherë…” Më tej poeti zgjedh gjuhën dhe nënshkruan me metaforë "Kjo qetësi gjithë Hungarinë do kaplojë, qytetet emrin tënd do shqiptojnë./Një gjak të ngjizur kemi të dy,/edhe pse të ndarë./Ti s’më njohe kurrë,/as unë ty,/ose shumë pak.”; duke plotësuar kështu atë që Eliot e quan “ndërlidhje” estetike të fjalës poetike mes ngasjeve. Më pas këto ngasje të filozofisë poetike ndajnë emocionalen që realizohet mes dedikimit për “A. S. Pushkin", rishfaqin gjeografinë e detajuar artistikisht mes vargut tek “Në Ohër”, udhëtojnë në mënyrë imagjinare mes fjalës dhe artit të dallgëzuar tek “Anija”, ndjekin mesazhin e përhimtë muzikor mes muzikës tek “Pianoja e bardhë” derisa autori rishfaqet me arsyen filozofike tek “Kontesha”; “Pallati mbretëror” për të na dhuruar “Buzëqeshja”; “Poetit”; “Violinë e zezë”... Në këtë vëzhgim dhe prurje poetike shfaqet qartë dhe ndjeshëm koncepti filozofik. Dhe më tej si një stacion i ndikuar ndalet tek “Dashuria”.
Dashuria për poetin “…zbret.../ Hëna feks magjishëm, / plotësisht e argjendtë. / Qielli simpatik, / paksa i trishtë. / Toka e mërzitur, /më e errët se nata e qelisë. / Një qiri ndrit dhomën, / frymëzimin shpirtëror lajmëron. / Skaji i dritares që ngrin nga copëzat e akullit, / harxhohet një pendë mbi letër / duke zbardhur gjurmët e saj. / Dashuria zbret, edhe njohja, / në kohë të padrejtë, / tepër të hidhur. / Udha gjer te unë e shtruar me lotë, / nuk mbërrij dot në kohë. / Dashuria zbret, / ne jemi verbuar, / nuk shohim asgjë tek zbret.”
Dashuria duket kështu, tejet tipike. Edhe pse në pak vargje, ajo mbetet, si një nga frymëzimet e mëdha mes filozofisë së poetit Bujar Plloshtani. Ajo është një dashuri e mbajtur mes vargut dhe ngasjeve filozofike të poezisë. E tillë për ta depërtuar edhe atë pjesë të strukur në lëvizje dhe në zhvillim. Ajo është dashuri që nduket nga termi “i hutuar” dhe e kthyer nga vetë struktura e kompozuar e vargut në një lidhje të ngushtë me atë mesazh të gatuar për të reflektuar. Ajo është dashuri që e thyen gjeografinë dhe të vjetrën dhe i bën ato “të vajtojnë” mes vargut shpërthyes.
Përvojën e tij në vargun me dashuri e shohim të pasur edhe me përmbushjen, si edhe me frustruesen dhe shkatërruesen forcë metafizike të jetës. Në poezi të tilla si “Natë vjeshte në kryeqytet”; “Një natë dimri”; “Letra e Perlës Eduartit”; “Natyrë boshe”; “Dashuria zbret...”; “Botë e ngathët”; “Qytezë e zbrazur”; “Nga shpirti femëror”; “Një fluskë e kristaltë prej vere”; “Vjeshta filloi...”; “Dëshpërim i hidhur”; “Dimri i këtij dhjetori”; Trishtim dhjetori”; “Oksigjen shkurti “; “Imazh shpirtëror”; “Imazh intim”; “Pak për sytë jeshile” apo “Aromë jodi” dhe “Trup gruaje” poeti duket sikur jep një pamje të ngushtë realiteti të peneluar në fraktura postmoderne pikturash që dedikojnë dashurinë dhe elementët e saj me ngjyra të fuqishme. Kështu me këto ngjyra perceptimet dhe konceptet e dashurisë mund të identifikohen më lehtë edhe në poezi të tilla si “Këngë dëshpërimi”; “Trishtim”; “Gjethe vjeshte”; “Vjeshtë e plogësht”; Ne do të heshtim”; Mirupafshim”; “Lirisë”; Relikë” etj.
Për më tepër, ne mund të identifikojmë një zhvillim edhe në përshkrimin e dashurisë në poezinë e tij. Gjithashtu në këto poezi ne diktojmë edhe lëvizjen dialektike mes palëve të ndryshme të fiksuara si simbolika të dashurisë në poezi. Në disa poezi, ai e përshkruan atë si një fuqi pothuajse hyjnore. Në poezi të tjera, ai fillon të jetë dyshues, pra, nëse dashuria është e vërtetë dhe se ajo është apo jo një element në përmbushjen apo jo të misionit të saj. E ndërsa në këtë rast ai mbetet tejet perceptues dhe filozofik, në poezitë e tij më tej, fokusohet edhe në anët e errëta dhe destruktive të dashurisë. Këto koncepte të ndryshme të dashurisë do të jenë në fakt pikasja model që vjen nga e përshkruara në këtë vëllim poetik nëpërmjet analizës së poezive të zgjedhura që ne morëm në konsideratë.
E qashtra poetike dhe perceptuese e vargut të Bujar Plloshtanit nuk vjen si një eksperiment mes ngasjeve filozofike të vargut dhe fjalës së tij. Ajo është një prezencë logjike që karakterizohet nga shumëkuptueshmëria, dimensioni dhe dialektika e mesazhit që prodhohet në poezi. Në vetvete është e lidhur edhe me vetë kronologjinë në rritje të aktivitetit poetik të poetit, por edhe me vetë strukturën filozofike të poezisë së tij. Një strukturë që nuk diferencohet nga “e zakonshmja”. Një e zakonshme që vjen si një retrospektivë e hershme e Kadaresë. Pra vetë shkrimtari Ismail Kadare na vjen në ndihmë kur thekson “e zakonshmja nuk na duket kurrë heroike. Kurse shpesh qëllon që është ashtu” (Kadare: “Emblema e dikurshme”; 1977:355). Shkrimi i Kadaresë u shfaq në fillim tek “Uzina që ka lidhje me bukën...”, ndërsa më vonë u përdor nga kritiku Adriatik Kallulli në vitin 1978, kur ai analizoi romanin “Vëllezërit” të shkrimtarit Agim Cerga. François Maspéro (1932), shkrimtar dhe editor francez do të shkruante më vonë në vitin 1996, kur “Onufri” i Bujar Hudhrit do të botonte ekskluzivisht romanin “S.P.I.R.I.T.U.S” të Kadaresë: “Nën pushtetin e kësaj bote shtypëse, lexuesi endet mes kurtheve, mashtrimeve dhe maskave të shumëfishta. Gjestet e përditshme të çojnë drejt tragjedisë së lashtë, tiparet e njohura shndërrohen në ngërdheshje.”

Vepra te ngjashme

Gjendja shpirtërore e poetit lirik Autori: Big G · Lloji: Ese filozofike · Tema: ese, poeti lirik, gjendja shpirterore e poetit lirik Poeti, hero lirik i vargjeve. Ngjyrimet emocionale të poezive i formësojnë krijimet duke i pasuruar me vlera të reja. I fiksuar te hapësira shpirtërore, romantike në botën e brendshme dhe të jashtme. - Trazimi i ndjenjave përshkruhet nga gjuha ...	Liria në letërsi Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese argumentuese · Tema: Liria në krijmtarinë letrarë është e rëndësishme Ajo çka e ka dalluar krijimin poetik , nga krijimet e tjera është forca e madhe e shprehjes së unit të brendshëm të autorit.Shpreh gëzimin e tij deri në ekstazë.Po ashtu shfaq vuajtjen e tij deri në agoni.Poezia me vargjet e saj shkrihet me bot...
Letra e Tatjanes Autori: Xhulja Nikolla · Lloji: Analize letrare · Tema: Skeda e analizes dhe komenti letrar i poemes Letra e Tatjanes Skedë e Analizës Titulli i veprës: "Letra e Tajanes" Autori: Aleksandr Pushkin Lloji i vepres: Poemë Tema kryesore: Mbetja e kujtimit romantik pas humbjes së dashurisë Përmbledhja e vepres: "Letra e Tajanes" është një poemë e sh...	Ese filozofike:Unë nuk di asgjë përve... Autori: ANONIM · Lloji: Analize letrare · Tema: Unë nuk di asgjë përveç paditurisë sime Unë nuk di asgjë, përveç paditurisë time Në ndërlikimet e jetës, e njohja e vërtetë fillon me një pranim të ndërgjegjshëm të paditurisë sonë. "Unë nuk di asgjë" është një deklaratë që na çon drejt një udhëtimi filozofik të t...
Ai dhe une Autori: Xhulja Nikolla · Lloji: Analize letrare · Tema: Analiza dhe komenti letrar i poezise Ai dhe une Skeda e Analizës: Titulli: Ai dhe une Autori: Lang Leav Tema: Përjetime dhe mungesa e fjalëve në një marrëdhënie. Struktura: Poezia është e ndarë në katër strofa me të njëjtin format dhe mënyrë të shkrimit. Analiza e strof�...	Ashtu si dashuria, libri nuk vdes kurre Autori: E.C · Lloji: Ese argumentuese · Tema: Lidhja ndermjet dashurise dhe librit Shprehja „Ashtu si dashuria, edhe libri nuk vdes kurrë“, edhe pse disi e vështirë në dukje për vetë faktin se në kontaktin e parë nuk mund të gjesh një lidhje konkrete ndërmjet dashurisë si koncept dhe librit të parë sipas k...
Analiza e poezise "Balade Qytetse" Autori: Denida Blloshmi · Lloji: Analize letrare · Tema: Fati i femres ne shekullin XIX BALADE QYTETSE Mbramë qiella dhe hyjt e vramë një ngjarje të trishtueme panë: Hije... jo! - por një grue me ftyrë të zbetë edhe me sy të zez si jeta e saj, me buzën të vyshkuna në vaj, me plagë në gjoks e stolisun me veshje dhe me ...	Ndjenja e dashurise ne letersi mes bukur... Autori: Xhulja Nikolla · Lloji: Ese pershkruese · Tema: Ndjenja e dashurise ne letersi Dashuria, si ndjenjë themelore e qenies njerëzore, ka qenë burim frymëzimi për shkrimtarët dhe poetët në të gjitha kohërat. Nëpërmjet letërsisë, ata kanë shprehur ndjenjat më të thella të dashurisë, duke iu dhënë një dimension të ri...
Fjalet e qiririt Autori: Xhulja Nikolla · Lloji: Analize letrare · Tema: Analiza dhe komenti letrar i poezise Fjalet e qiririt Titulli: Fjalet e qiririt Autori: Naim Frashëri Botimi: Viti 1886 Poezia "Fjalet e qiririt" është vepra e njërit prej poetëve më të njohur shqiptarë, Naim Frashëri. Kjo poezi është një nga krijimet e tij të njohura, e cila shpreh pë...	Ese: Rëndësia e filozofisë Autori: Big G · Lloji: Ese argumentuese · Tema: ese, filozofi, rendesia e filozofise Filozofia na ka pajisur me disa nga idetë më të rëndësishme dhe me më shumë ndikim në histori. Idetë më të rëndësishme në historinë e filozofisë konsiderohen si një pikë kthese në sferën e mendimit. Ideja apo citati tregojnë shumë pa...
Ismail Kadare, gjeniu i letërsisë shqi... Autori: Maggie S. · Lloji: Ese argumentuese · Tema: Ismail Kadare Ismail Kadare, tanimë një emër i njohur në të gjithë botën, është një nga figurat më të shquara të letërsisë shqipe që ende vazhdon të shkruajë dhe të mahnisë botën me veprat e veta. Edhe pas kaq vitesh si shkrimtar, dhuntia e tij nuk...	poezi Autori: fari · Lloji: Poezi lirike · Tema: poezi lirike Fjala lirikë e ka origjinën nga greqishtja - lyra që do të thotë një instrument i lashtë muzikor. Në këtë gjini shquhet dhe mbizotëron natyra lirike ; këtu bëjnë pjesë të gjitha llojet e poezisë së lashtë, siç janë : himni, oda, dit...
Alegoria e shpelles se Platonit Autori: ANONIM · Lloji: Ese filozofike · Tema: Kuptimi i alegorise se shpelles Alegoria e shpëllës së Platonit është një prej teksteve filozofike më të rëndësishme të historisë së filozofisë. Ajo paraqet një shpjegim të thellë filozofik për natyrën e realitetit, perceptimit të njeriut dhe misionin e filozofisë. ...	Të duash Autori: Armando Lekaj · Lloji: Hartim · Tema: Dashuria Te fjalori Gjuhës Shqipe, i/e dashuruar përkufizohet si: 1. Që ka rënë në dashuri me dikë, që ëhtë dashuruar pas dikuj. Vajzë e dashuruar. Djalë i dashuruar . Të rinj të das...

Komentet e fundit!

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =