Data e postimit: 2023-06-03 19:58:03
Lexime: 1233
Shenime per pergatitje per provimin e lirimit lenda gjuhe shqipe klasa 9


Materiale/Shënime për provimin e gjuhës Shqipe për klasën e 9
Shënim: Ky material është një koleksion shënimesh që fillojnë nga klasa e 6 deri në të 9-tën dhe nuk janë në
ndonjë rregull hierarkik gjithsesi. Shënimet shërbejnë thjesht si suplement dhe nuk duhen marrë si bazë materiale
parimore për t’u përgatitur për provimin e gjuhës Shqipe për klasën e 9, por thjesht si një material plus që
shërben për zhvillimin e njohurive tuaja në lidhje me lëndën. Shikoni dhe shënimin në fund të dokumentit për më
tepër informacion.

Me kontaktoni ne email nese doni dokumentin Word.

NJOHURI NGA KLASA VI

Fjalët ➔
-
Të parme: kur kanë edhe rrënjën edhe temën të njëjtë
-
Jo të parme: kur kanë parashtesë dhe prapashtesë

Prapashtesat i japin fjalës kuptim të ri.

Fjalët jo të parme janë:

1. Të prejardhura(këngëtar)
2. Të përbëra (kryeqytet)
3. Të përngjitura (megjithatë)

Fjalët e parme, të prejardhura apo të përbëra, që kanë rrënjë të njëjtë formojnë familje fjalësh.

Leksikologjia është degë e gjuhësisë që studion fjalët e një gjuhe dhe kuptimet e tyre.

Tërësia e fjalëve të një gjuhe quhet leksik.

Fusha leksikore quhet bashkësia e objekteve të caktuara të një leksiku.

Fjalia është njësia themelore e ligjërimit.
Llojet e fjalorëve:
1. Shpjegues
2. Drejtshkrimorë
3. Sinonimesh
4. Dygjuhësh
5. Terminologjikë
6. Enciklopedikë
7. Elektronikë
Shembuj:
-ndajfoljesh: këtu, atje, larg, atëherë, shumë;
-parafjalësh: nga, me, pa, prej;
-pjesëzash: mos, nuk, s’ , fill, vetëm;
-pasthirrmash: ah, oh, moj, more.
Përemrat:
-
Vetor (unë, ti, ai/ajo…)
-
Vetvetor (vetvetja)
-
Pronor (im, e tij, e saj…)
-
Lidhor (që, i cili, e cila, të cilat)
-
Pacaktuar (dikush, çdokush)
-
Pyetës (kush, cili, cila…)
-
Dëftor (ky, kjo…)
Zgjedhimi i foljes kërkon:
-
Vetën(e parë, e dytë, e tretë);
-
Numrin (njëjës, shumës);
-
Kohën (e tashme, e ardhme…)
-
Mënyrën (dëftore, kushtore…)
-
Formën (veprore, joveprore).
Të gjitha format që merr folja sipas vetave, kohëve e mënyrave të ndryshme janë forma të shtjelluara të foljes.
Format që nuk ndryshojnë vetën quhen forma të pashtjelluara të foljes.
Lexova Naimin ➔ metonizmi
Mes shkretimit, ti vajton ➔ paralelizëm figurative
Udha e mbarë o krushq bujarë ➔ apostrof
FORMA VEPRORE
Mënyra dëftore përfshin 8 kohë (folja: këndoj)
Koha e
tashme
Koha e shkuar
Koha e ardhme
këndoj
E pakryer
E kryer e
thjeshtë
E kryer
Më se e
kryer
E kryer e
tejshkuar
E ardhme
E ardhme e
përparme
e këndoja
këndova
kam
kënduar
kisha
kënduar
pata kënduar
do të këndoj
do të kem
kënduar
Mënyra habitore: 4 kohë (folja: këndoj)
Koha e tashme
Koha e shkuar
kënduakam
E pakryer
E kryer
Më se e kryer
kënduakësha
paskam kënduar
paskësha kënduar
Mënyra lidhore: 4 kohë (folja: këndoj)
Koha e tashme
Koha e shkuar
të këndoj
E pakryer
E kryer
Më se e kryer
të këndoja
të kem kënduar
të kisha kënduar
Mënyra kushtore: 2 kohë (folja: këndoj)
Koha e tashme
Koha e shkuar
do të këndoja
E kryer
do të kisha kënduar
Mënyra dëshirore: 2 kohë (folja: këndoj)
Koha e tashme
Koha e shkuar
këndofsha
E kryer
paça kënduar
Mënyra urdhërore: 1 kohë (folja: këndoj)
Koha e tashme
Ti këndo! / Ju këndoni! (Shënim: mënyra urdhërore ka vetëm vetën e dytë njëjës ose shumës)
Format e pashtjelluara të foljes kam janë:
Pjesore
Përcjellore
Paskajore
Forma mohore
pasur
duke pasur
për të pasur
pa pasur
Format e pashtjelluara të foljes jam janë:
Pjesore
Përcjellore
Paskajore
Forma mohore
qenë
duke qenë
për të qenë
pa qenë
FORMA JOVEPRORE
Mënyra dëftore përfshin 8 kohë (folja: mat)
Koha e
tashme
Koha e shkuar
Koha e ardhme
matem
E pakryer
E kryer e
thjeshtë
E kryer
Më se e
kryer
E kryer e
tejshkuar
E ardhme
E ardhme e
përparme
matesha
u mata
jam
matur
isha matur
qesha matur
do të matem
do të jem
matur
Mënyra habitore: 4 kohë (folja: mat)
Koha e tashme
Koha e shkuar
u matkam
E pakryer
E kryer
Më se e kryer
u matkësha
qenkam matur
qenkësha matur
Mënyra lidhore: 4 kohë (folja: mat)
Koha e tashme
Koha e shkuar
të matem
E pakryer
E kryer
Më se e kryer
të matesha
të jem matur
të isha matur
Mënyra kushtore: 2 kohë (folja: mat)
Koha e tashme
Koha e shkuar
do të matesha
E kryer
do të isha matur
Mënyra dëshirore: 2 kohë (folja: mat)
Koha e tashme
Koha e shkuar
u matsha
E kryer
qofsha matur
Përcaktori
Llojet e përcaktorëve:
1. Me përshtatje ➔ saktëson ose përcakton cilësinë e emrit bërthamë;
2. Me drejtim ➔ tregon një tipar të emrit që përcakton;
3. Me bashkim ➔ shprehet me përemra të palakueshëm, me numërore dhe ndajfolje.
NJOHURI NGA KLASA VII
Analizo fjalinë: “Ua, mos jeni ju ata dy valltarët e vegjël që kërcyen aq këndshëm dhe bukur në festivalin e fundit.”
ua ➔ pasthirrmë ➔ emocionuese;
mos ➔ pjesëz ➔ mohore;
jeni ➔ folje, veta II, nr.shumës, zgj.II, mënyra dëftore, koha e tashme;
ju ➔ përemër vetor, veta II, nr.shumës, rasa emërore;
ata ➔ përemër vetor, veta III, nr.shumës, rasa emërore;
dy ➔ numëror i thjeshtë, themelor;
valltarët ➔ emër, gjinia mashkullore, nr.shumës, rasa emërore, trajta e shquar;
e vegjël ➔ mbiemër, i nyjshëm, gjinia mashkullore, nr.shumës, rasa emërore;
që ➔ përemër lidhor;
kërcyen ➔ folje, nr.shumës, veta III, koha e kryer e thjeshtë, mënyra dëftore, forma veprore;
aq ➔ ndajfolje sasie;
këndshëm ➔ ndajfolje mënyre;
dhe ➔ lidhëz bashkërenditëse shtuese;
bukur ➔ ndajfolje mënyre;
në ➔ parafjalë e rasës kallëzore;
festivalin ➔ emër, gjinia mashkullore, nr.njëjës, rasa kallëzore, trajta e shquar;
e fundit ➔ mbiemër, i nyjshëm, gjinia mashkullore, nr.njëjës, rasa kallëzore.
Shkallët e mbiemrit:
1. Shkalla pohore: jep thjeshtë një cilësi (i mirë);
2. Shkalla krahasore: kur cilësia krahasohet me një cilësi të dikujt tjetër (më i mirë);
3. Shkalla sipërore: jep cilësinë në shkallë shumë të lartë, pa e krahasuar (shumë i mirë).
Trajtat e shkurtra të bashkuara
Dhanore + kallëzore njëjës
Dhanore + kallëzore shumës
më + e = ma
të + e = ta
i + e = ia
na + e = na e
ju + e = jua
u + e = ua
më + i = m’i
të + i = t’i
i + i = ia
na + i = na i
ju + i = jua
u + i = ua
Ligjërimet në gjuhën shqipe:
-
Ligjërim i shkujdesur;
-
Ligjërim bisedor;
-
Ligjërim libror.
Stilet funksionale:
-
Stili i veprimtarisë shkencore e teknike;
-
Stili i veprimtarisë administrative;
-
Stili i veprimtarisë shoqërore dhe politike;
-
Stili i veprimtarisë letrare dhe artistike.
Vlerat e fjalisë:
-
Vlera përmbajtësore;
-
Vlera emocionale;
-
Vlera fjalëformuese;
-
Vlera zëvendësuese.
NJOHURI NGA KLASA VIII
Mbiemrat:
-
Cilësorë ➔ tregojnë cilësi;
-
Marrëdhëniorë ➔ tregojnë marrëdhënie.
Foljet:
-
Kalimtare ➔ që kalojnë mbi objektin;
-
Jokalimtare ➔ që nuk kalojnë në objekt.
Numërorët:
-
Të parmë: 0 – 10 (zero, një, dy … dhjetë);
-
Të prejardhur: 11 – 19 (njëmbëdhjetë, nëntëmbëdhjetë);
-
Të përbërë: 30, 60, 140, 220…;
-
Shprehje: 32, 55, 61,72, 83 …
Përcaktori kallëzuesor qëndron prapa foljes.
Ndajshtimi është një lloj përcaktori që shënon një karakteristikë të emrit si psh: Xha Beqo.
NJOHURI NGA KLASA IX
Foljet gjysmëndihmëse:
1. Folja këpuje (jam);
2. Foljet modale (mund, duhet, do);
3. Foljet që shprehin mënyrën e zhvillimit të veprimit(fillim, vazhdim, mbarim).
Pjesëzat:
1. Dëftuese (ja);
2. Saktësuese (pikërisht, plot, rrumbullak, deri, gjer…);
3. Përforcuese (sidomos, madje, vetëm, veçanërisht);
4. Përafruese (thuajse, desh, rreth, gati, nja).
Pasthirrmat
1. Emocionuese;
2. Nxitëse.
Parafjalët sipas rasave:
1. Rasa emërore: nga, te, tek;
2. Rasa gjinore: në anë, në drejtim, për shkak;
3. Rasa kallëzore: në, me, për, pa, mbi, nën, nëpër, në lidhje me;
4. Rasa rrjedhore: prej, ndaj, anë, buzë, majë, afër, larg, sipër, sipas, përveç.
Diatezat:
1. Veprore: folja është në formën veprore dhe veprimin e kryen kryefjala.
2. Pësore: ka formë joveprore dhe emërton një veprim që e pëson kryefjala.
3. Vetvetore: joveprore, emërton një veprim që e kryen dhe e pëson kryefjala.
4. Mesore: joveprore, e kryen kryefjala.
Klasat e fjalëve
Të gjitha fjalët e një gjuhë grupohen nëpër kategori leksiko – gramatikore që quhen klasa fjalësh.
Në gjuhën shqipe dallohen këto klasa fjalësh:
1. emër;
2. mbiemër;
3. numëror;
4. përemër;
5. folje;
6. ndajfolje;
7. parafjalë;
8. lidhëza;
9. pjesëza;
10. pasthirrma.
Çdo fjalë vendoset në klasën përkatëse në bazë të këtyre kritereve: kuptimit leksikor dhe veçorive gramatikore.
Në bazë të kuptimit leksikor, klasat e fjalëve ndahen në 3 grupe:
1. Fjalët kuptimplota: ku grupohen fjalë që kanë kuptim leksikor të plotë, i cili lejon të përdoren si gjymtyrë
më vete. Në këtë grup bëjnë pjesë:
-
emrat, mbiemrat, foljet, ndajfoljet, numërorët, përemrat.
2. Fjalët jokuptimplota, ku grupohen fjalë që kanë një kuptim leksikor të kushtëzuar nga shërbimi që kryejnë
në fjali. Në këtë grup përfshihen:
-
parafjalët dhe lidhëzat që shprehin lidhje sintaksore midis dy gjymtyrëve a dy pjesëve të fjalisë;
-
pjesëzat, që shprehin ngjyrime kuptimore plotësuese të fjalëve a grupeve të fjalive.
3. Fjalët thirrmore, ku grupohen fjalët që përdoren për të shprehur, në formë thirrjesh, ndjenja të folësit
(pasthirrmat).
Veçoritë gramatikore ndahen në dy: veçori morfologjike dhe veçori sintaksore.
Në bazë të veçorive morfologjike, klasat e fjalëve ndahen në:
1. Klasa fjalësh të ndryshueshme, ku klasifikohen fjalët që lakohen (emri, mbiemri, përemri, numërori),
gjithashtu edhe fjalët që zgjedhohen (foljet).
2. Klasa fjalësh të pandryshueshme, ku klasifikohen fjalët që as lakohen dhe as zgjedhohen (ndajfolja,
parafjala, lidhëza, pjesëza, pasthirrma).
Në bazë të veçorive sintaksore, pra të aftësisë ose të paaftësisë për t’u përdorur si gjymtyrë më vete në fjali, fjalët
ndahen në:
1. Fjalë të mëvetësishme: emri, mbiemri, folja, numërori, përemri, ndajfolja dhe pasthirrma.
2. Fjalë të pamëvetësishme: parafjala, lidhëza dhe pjesëza.
Fjalitë e thjeshta:
1. Njëkryegjymtyrëshe;
2. Dykryegjymtyrëshe;
3. Të zgjeruara;
4. Të pazgjidhura.
Fjalia vetore:
1. Fjali me vetë të përcaktuar: në të cilën gjymtyra kryesore është folje në vetën e parë dhe të dytë njëjës dhe
shumës.
2. Fjali me vetë të papërcaktuar: në të cilat gjymtyra kryesore është folje në vetën e tretë shumës.
3. Fjali me vetë të përgjithësuar: gjymtyra kryesore është folje në vetën e dytë, njëjës.
Fjalia pavetore:
1. Fjali pavetore në folje pavetore; (Gjëmonte.)
2. Fjali pavetore me folje të formës pësore në vetën III, njëjës; (Më flihet.)
3. Fjali pavetore me folje jokalimtare në vetën III njëjës; (Kështu ndodhi edhe me Benin.)
4. Fjali pavetore me foljen kam dhe jam. (Sot paska erë.)
Fjalia njëkryegjymtyrëshe emërore ka një gjymtyrë kryesore e cila shprehet me:
1. Emër: në rasën emërore në trajtë të pashquar;
2. Me një emër të shquar: në rasën emërore të prirë nga pjesëza treguese -ja: Ja malet, ja fushat.
Fjalia emërore ndahet në 3 pjesë:
1. Fjali emërore përshkruese;
2. Fjali emërore treguese ➔ shoqërohet me -ja;
3. Fjali emërore emërtuese.
Fjalitë me bashkërenditje:
1. Shtuese;
2. Kundërshtuese;
3. Veçuese;
4. Përmbyllëse.
Fjalitë me nënrenditje:
1. Marrëdhënie kallëzuesore;
2. Marrëdhënie kryefjalore; (se, që, sikur, kur)
3. Marrëdhënie kundrinore; (se)
4. Marrëdhënie përcaktore; (që, i cili, e cila)
5. Marrëdhënie rrethanore vendore; (ku)
6. Marrëdhënie kohore; (njëkohësie, parakohësie, paskohësie)
7. Marrëdhënie shkakore; (se, pse, sepse, ngaqë)
8. Marrëdhënie qëllimore; (që, me qëllim që)
9. Marrëdhënie mënyrore; (ashtu si, kështu si, sikur, sikurse)
10. Marrëdhënie sasiore; (sa, saqë, mesa, aq sa)
11. Marrëdhënie krahasore (se, sesa, nga sa, nga, sa)
Shënim i fundit: Këto materiale leksionesh janë marrë nga disa shënime të një studenti të klasës së nëntë në vitin
2018. Duke marrë këtë parasysh, po ju them edhe njëherë që përdoreni këtë material si material shtesë dhe jo
material bazë për studimin e pregatitjes tuaj për provimet e klasës së nëntë. Ju uroj suksese!
@BIG_G
xhonderri@gmail.com

Vepra te ngjashme
Autori: Nipi i Ismail Kadarese · Lloji: Analize letrare · Tema: Poezi
Nxorra sytë per t'i vërtitur pas xhamit Kur papritur veshtrimi mu rend diku Tek nje krijese qe kuturiste zalisur Ne harshin e duvakut blu Një cicërimë a një shqisë ja flaku brengatën Tutje e larg nga këtu Përshendriti e shkenditi altruin...
Autori: arbnora gashi · Lloji: Analize letrare · Tema: libri miku me i mir i njeriut
nje dhom pa liber eshte si nje trup pa shpirt te lexosh liber do te thot te pasurosh trurin libri eshte pasqyra e realitetit libri eshte kultur dije libri eshte mesuesi me i mir dhe miku me i dashur ai as nuk te qorton po vetem te pasuron ne liber mesuam...
Autori: Naim Frasheri · Lloji: Analize letrare · Tema: Dita e shkolles
Dita e shkolles ka qen dita ime me e bukur per mua.........
Autori: pablo neruda · Lloji: Analize letrare · Tema: ne ajrin e mbremjes
pemet e kopshtit te amullta rrine ne ajrin e bute te mbremjes si te ishin piktura mbi nje pelhurete holle nje zog i perhimet qe kolovitet mbi degen e nje pjeshke ne lulezim keqyr mire se mos terbllon heshtimin qofte edhe vetem nje klithme gj...
Autori: kli · Lloji: Analize letrare · Tema: drejtesia
Ne fjalorin e gjuhes se sotme shqipe, fjala “drejtesi” perkufizohet: 1. Te qenit i drejte, cilesia e atij qe eshte i drejte;vertetesi. 2. Teresia e organeve qe mbrojne rendin juridik ne nje vend. Duke lene menjane ligjet dhe rregullat cdokush prej ...
Autori: Paola Coku · Lloji: Analize letrare · Tema: Pranvera
Oj Pranver,oj bukuroshe Skaj me skaj,e qosh me qoshe, Bukuria per ty ndricon, Dashuria per ty lulezon. Ngjall gjallesa per bukuri, Ke hare e shume kenaqesi, Lulezojne lulet gjithe sa ka, Ti na vjen kur bore ska ma. Me ty ringjallet cdo krijese...
Autori: fillore kastrati · Lloji: Analize letrare · Tema: per nenen
Nena fjala nene vlen sa thesari i argjent nena eshte gruaja qe te lindi dhe ajo te rriti .fjala nen ka kuptim te bukur ajo gjithmon len fjal te bukura pra nene eshte thesari yne
Autori: Ariolaa · Lloji: Analize letrare · Tema: Per mesuenen
Shkronjën e parë Nga ti e mësova Këngën e parë Nga ti e këndova. Edukatën time Ti Ma dhurove Ti dua shoqet Ti me mësove. Vargjet më të bukura Për ty do ti thur Nga ti do të bëhem Nesër një yll. Të dua mësuese Si ...
Autori: Ambeta vasku · Lloji: Analize letrare · Tema: Shqiperia fole shqipesh
Shqiperia,nje vend I vogel we ka nje qoshe diku aty ne Mesdhe,me nje popull bujar e krenar per vendin e tyre,arriti dhe vazhdon te shkruaje historin dhe triumfet e saj nder shekuj. Shqiperia esht nj podium me male,kreshtathinjur ne veri,ne jug ku dimri s...
Autori: anto · Lloji: Analize letrare · Tema: jeta
ndonjeher mendojme se mundemi, ndonjeher mendojem se gjithcka esht e mundur por jo. jo gjithcka, ka disa gjera qe na bejn te pavendosur, shpesh e dime se nje gje eshte e gabuar por perseri vazhdojme ta bejme. rembehemi nga momentet e ndryshme dhe shpesh p...
Autori: Xhuliana Prendi · Lloji: Analize letrare · Tema: Ditet kalojne
Ditet kalojne Cdo gje po ndryshon plaget po shkojne oret tona s'egzistojne ndersa ditet skan te dale Fjalet sja dalin dot te flasin por presin qe ty te t'therrasin. Notat skane melodi Se syt e tu tregojne vec tradhti Ditet kalojne ,po...
Autori: Hajdar Bafti · Lloji: Analize letrare · Tema: "E verteta dhe Shtigjet e Saj"
N'shkoll kur nuk heca rrugvet U silla pa ndalim e tu thuruar Rrjeshta se di ku shkuan t'parit E mi a thu a egziston parajsa A thu aty n'varr i kan ato heshtra Ku shkuan ato fjal e gjith ato Premtime t'vjetra mbaj mend Dikur nga çdokush u largova...
Autori: Anonim $$$ · Lloji: Analize letrare · Tema: Dimri
Jashte po bie bore. Shtepite jane mbushur me boren e bardhe e te bukur qe pelqehet nga te gjithe . Femijet hapin duart tek sa bora bie . Degjohen zerat e lumtura te tyre qe thone : -Bore .bore !!! Po bie bore !! Turistet ,femijet ,dhe te gjithe banoret ...
Autori: Kevin Çika · Lloji: Analize letrare · Tema: Jeta
|| ||| ||||||| |||||||| || ||| || || || ||| ||||||| |||||||| || ||| || || |||||| ||| || |||||||| IS BEATIFUL,LIVE IT UP




Komentet e fundit!



Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name
Emri:
Email:
Komenti:
Pyetje sigurie
Sa eshte shuma e ketyre dy numrave:
1 + 2 =


Copyright © 2011 - 2025 YourLiterary.com | Shqip | Mobile version. All Rights Reserved
Powered by YourLiterary.com