Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 20050

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

Dashuria ndaj vellaut . Autori: a.v · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Dashuria ndaj vellaut. Askush nuk mund ta ndaloj dashurin tende ndaj nje personi , keshtu as dashurin time ndaj vellaut tim smund ta largoj askush , isha vetem nje embrion i vogel qe sapo kisha filluar te zhvillohem dhe ndieja rrahjet e zemres se vellaut kur perkedhelke stomak...	Frymzimi i jetes sime Autori: Edona Ramadani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: E dashura Teuta Pothuajse u beren dy vite te plota me ty e dashura Teuta.Dy vite te embla e me plot dashuri,e gjera te papritura qe na i ofroj jeta .Ishe ti nje engjull me thjeshtisi perfekte .Nje njeri si ti esht hera e par qe Zoti me takoi ,ndoshta edhe e fundit qe me ...
Mengjesi i vitit te ri Autori: Yllka Kastrati · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: viti ri Mezi e prisja diten e vitit te ri edhe ate nate kur rashe per te fjetur e mendoja kete... Kur u zgjova rashe shkalleve poshte ne dhomen e dites poshte bredhit te stolizuar me shum stoli pashe dhuratat nga te cilat u mahnita nga koperinat e tyre. Pas...	Tema Autori: Ardijona · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Bëje a'të q'është e drejtë Te gjith kemi obligimet tona qe fati na i sjell. Te gjith e paraqesim veten ton te fort mendojm se mund te bejm gjdo gje,kemi forc dhe mud te vazhojm rrugen qe e kemi para ejo ate qe e kemi anash. Por Forca Nga nje her na liget,vijn plot semundje qe dua...
Para Pasqyrës së dëshirave Autori: Rei Rei · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Dëshira më e madhe në jetë Kur jemi para pasqyres shohim shembellimin tone , por nese ndoghemi para pasqyres se deshirave do te shohim deshirat tona.Cdokush do te donte ta kishte nje te tille.Deshira me e madhe e jetes time,do te ishte te shihja te ardhmen time.Do doja te shihja ve...	Evropa dhe ne Autori: Rina Cakrani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: evropa,shoqeria,shqiptaret Evropa.Sa herë që e dëgjoj këtë emër,në mendje më vijnë rrugët e Milanos,kulla Eiffel në Paris,autobusët e kuq të Londrës,dhe kështjella mbretërore e Madridit.Një kontinent I cili gjatë mijëra vjetëve,ka përjetuar lindjen dhe zhvillim...
perkufizimi i dashurise Autori: Rafaela · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: dashuria Te jem e sinqerte eshte pakez e veshtire per mua si nja adoleshente 17 vjecare ta perkufizoj ndjenjen me te bukur ne bote, dashurine. Kam menduar gjate per kete gje dhe akoma vazhdoj te mendoj. Mendoj se eshte casti per te bere nje dallim per fjalen “da...	Abuzimet Autori: Erza Breznica. · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: abuzimet dhe llojet e saja. Abuzimet : LLOJET E SAJA JANË : Abuzimet fizike ,adoleshente ,fëmijët dhuna në familje, dhuna dhe seksuale . Abuzimet fizike janë : Rrahja e adoleshentëve ,dhuna në familje . Abuzimet fizike Rrahja me rrip/thupërr/këpuc/dhe me gjëra tÃ...
te jetosh ne paqe Autori: kiara · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: te jetosh ne paqe Te jetosh ne paqe Paqa eshte si je rreze drite e cila sa me shume perhapet ne bote aq me shume ndricon. Edhe sot ka shume vende te cilet jane te perfshire ne lufte dhe fjala paqe per ta eshte si nje mrekulli e cila eshte e pamundur te realizohet. Paq...	Njeriu ne jete ka nje apo me shume dashu... Autori: Anonim · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Dashuria Ne jete njeriu lind, jeton e me pas vjen edhe fundi i tij kur ai vdes dhe sigurisht pason breza te tere pas vetes. Ai kalon shume periudha e ngjarje te ndryshme gjate gjithe jetes. Si cdo qenie tjeter e gjalle, lind dhe ne fillim e gjithe dashuria dhe vem...
Historia na ndjek pas! Autori: Diellza Kllokoqi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Historia Historia na ndjek pas Nganjehere...ulem prane dritares dhe mundohem te kujtoj historin e te klauares sime po ashtu edhe te popullit tim.Ulem dhe mendohem ...papritmas me bien ndermend nga te degjuarit dhe rrefimet e gjyshes dhe gjyshit po ashtu tor...	"Detyrat e nje Regjizori" Autori: Dorina.D · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Detyrat e nje Regjizori Formimi I nje regjizori fillon diten qe behet I vetedijshem per zgjedhjen e tij dhe nuk mbaron kurre, pavaresisht nga gjatesia e jetes se tij profesionale brenda dhe jashte reklamave. Kur punohet ne nje agjensi, ka mundesi qe mos te gjesh shume kohe per t...
Vdekja eshte akt qe shpaguhet me te mira... Autori: Ronela koçi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Vdekja eshte akt qe shpaguhet me te mirat qe behen ne jete sic paguhet flini per hir te idealit. Shume njerez rrezohen gjate jetes dhe pyesin veten se perse ne njerezit jetojme. Vetem se jeta te rrezon nuk do te thote qe ti nuk do te ngrihesh perseri. Nje liber flet shume pak, thjesht tri etapa: mendoje, punoje dhe realizoje. Te jetosh eshte ndjesia ...	Kultura Autori: Åĺï§ · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Kultura Njeriu merr kulture gjate gjithe jetes se tij qe kur lind e deri diten qe ndahet nga jeta. Marrja e kultures nis qe nag vatra familjare dhe me pas ne shkolle, por pjesen me te madhe e merr gjate jetes.nje njeri nuk quhet i kulturuar thjesht sepse ka mbaru...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =