Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 20171

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

I'm Coming Home (P. Diddy) Autori: Elda J. Pere · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Shtepia... I’M COMING HOME - P. Diddy Shume pak njerez e kuptojne se c’do te thote te largohesh nga shtepia; e kur them “shtepi” nuk dua te kumtoj thjesht nje vend me 4 mure, sepse shtepia nuk eshte shtepi pa njerezit qe do, pa kujtimet e dikurshme, pa...	Evropa dhe ne Autori: Rina Cakrani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: evropa,shoqeria,shqiptaret Evropa.Sa herë që e dëgjoj këtë emër,në mendje më vijnë rrugët e Milanos,kulla Eiffel në Paris,autobusët e kuq të Londrës,dhe kështjella mbretërore e Madridit.Një kontinent I cili gjatë mijëra vjetëve,ka përjetuar lindjen dhe zhvillim...
Fjala Autori: Argita Nerpjetri · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Fjala Fjala ka shume rendesi ne jeten tone te përditshme.Ne e perdorim ate gjatë gjithë kohës,,ne cdo orë,cdo minut,cdi sekond.Pa folur dita jonë nuk kalon.Fjala ka shume rendesi edhe ne librat tani shkollor.Ne nepermjet fjales shprehim emicione,hidhërim...	"Detyrat e nje Regjizori" Autori: Dorina.D · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Detyrat e nje Regjizori Formimi I nje regjizori fillon diten qe behet I vetedijshem per zgjedhjen e tij dhe nuk mbaron kurre, pavaresisht nga gjatesia e jetes se tij profesionale brenda dhe jashte reklamave. Kur punohet ne nje agjensi, ka mundesi qe mos te gjesh shume kohe per t...
I lost my dream for nothing Autori: Anonime · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Jeta um mallkoj Çfarë të bëjmë kur gjendemi në mes të një mjegulle, një mjegull që shoqërohet me erëra të forta që lehtë ma prekin fytyrën , nuk po mundem ti hap sytë ose ndoshta nuk lo i hap ndonjëherë por nga era më mbyllen menjëherë dhe shpejtë ...	juda makabe Autori: kada fazliu · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: pushimet drama juda makabe ka rreth 750 vargje .gjergj fishta ishte gjeni.ai edhe prej sitatave te veshtira u perpoqen te krijj artr te mirfillt .edhe mllefin qe ishte grumbulluar ne shpirtin e tij e ngriti ne art .kete madheshti e tegoi ne drame 'juda makbe' me a...
ese :Romeo dhe Zhulieta Autori: Eriona Bushi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Romeo dhe Zhulieta Gjate rrjedhes se viteve nuk kane munguar asnjehere mosmarreveshjet dhe konfliktet e ndryshme midis njerezve.Ato mund te kene qene thjesht disa zenka momentale dhe te parendesishme,por nuk kane qene te rralla edhe rastet kur konflikte te ndryshme te kene ...	KULTURA Autori: Mitsuki Nemura · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: KULTURA KULTURA eshte pjese e rendesishme e jetes sone. Pa te ne nuk mundemi te quhemi pjese e shoqerise pa ditur asgje qe ka nevoje shoqeria per tu bere e zhvilluar ne shume aspekte te saj. Njeriu i ndergjegjshem eshte i kulturuar sepse ai ka informacionet e n...
Vendlindja ime Autori: Edisona pnishi-Viola Murati · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Vendlindja Vendlindja ime Vendlindja ime Te dua shumë Gjithmon me ty Kam mbërritur unë, Ishe me Mua Aq sa ke qenë VENDLINDJA IME Ish per te medhenjë, Vendlindja ime Mos më harro Një pikë loti për mua Për ty është si përrua Me...	vjeshta Autori: Redon Bejtullahu · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: vjeshta Sa me pelqejn ditet e embla te vjeshtes.I adhuroj shetitjet e gjata buze parkut.Era e leht qe fryn dalengadale e te merr floket perpjet,qe rrudh siperfaqen e liqenit e qe tund kendshem gjethet e pemve si pasoj ato rrezohen per tok me pelqen shum.Ngjitem n...
dua te jem i lire te flas Autori: pak rendesi ka · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: dua te jem i lire te flas te gjite jemi individe dhe duam te jemi te lire te flasim, shpesh kjo e drejte na cenohet dhe ndonjehere ne nuk e shprehim mendimin tone . Por kjo gje nuk eshte e drejte sepse te gjithe jemi te barabarte pavarsisht nga mosha, gjinia, feja,ngjyra ose nga r...	Ënderra ime Autori: Antika Elshani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Deshira nga femijria Per mua eshte shume e rendesishme shkrimi,lexime dhe recitimi e ndiej veten me rehat.Kete pasion e kam qe kur fillova te vetedijesohem. Eshte shume interesante se shume persona mendojne se shkrimi,leximi jane vetem per te kaluar kohen por kjo eshte shum...
Nje nga problemet mjedisore te trevave s... Autori: Niko Vincani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Demtimi i biodiversitetit dhe i siperfaqes se gjelber Demtimi i biodiversitetit eshte nje nga problemet mjedisore te trevave shqiptare.Biodiversiteti eshte demtuar nga prerja e pyjeve e bimesise perreth qendrave industriale e te banuara,nga zjarret ne pyje,aq te shpeshta dhe te medha,sidomos ne vitin 2006-20...	ese per friken tende Autori: samira · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: frika ne jeten tone si cdokush tjeter edhe une e kam provuar te kem frike. kjo ndjenje te tmerron te pushton te teren pa te pyetur fare.eshte brenda teje eshte ne ty e smund ta largosh prej vetes. mua me ka ndodhur shume here te kem frike. po permend disa raste: kur isha me ...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =