Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 20275

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

Vetmia te shkrimtarët ekzistencialë Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Roli i vetmisë në krijmtarinë e ekzistencialistëve Në letërsi,filozofi,dhe art jepen një sërë përkufizimesh mbi vetminë.Në shumicën e rasteve ajo shikohet si një gjendje depresive ose si një agoni sociale,të cilat disa njerëz për rrethana të ndryshme e kalojnë.Disa të tjerë i japin ngjy...	Cdo te thote te jesh ADOLESHENT Autori: Elda J.P. · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Adoleshenca Cdo te thote te jesh adoleshent? (Nese lexoni tekstin ne vijim, mendimet mund te duken te paverteta, por jam perpjekur ta perafroj realitetin me ato qe perjetoj, sepse fatkeqesisht s’e kam mundesine te hyj ne mendjen e te tjereve.) Te jesh adoleshent ...
Me lini te flas Autori: Elisa Dushkaj · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Liria e fjales Te gjithe njerezit lindin te lire e te barabarte . Te flasim ate cka ne mendojme,pra te kemi liri fjale eshte nje nga gjerat me te rendesishme ne shoqeri. Liria e fjales eshte e drejta e komunikimit dhe e te dhenjes se opinioneve e ideve pa pasur friken...	Nje nga problemet mjedisore te trevave s... Autori: Niko Vincani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Demtimi i biodiversitetit dhe i siperfaqes se gjelber Demtimi i biodiversitetit eshte nje nga problemet mjedisore te trevave shqiptare.Biodiversiteti eshte demtuar nga prerja e pyjeve e bimesise perreth qendrave industriale e te banuara,nga zjarret ne pyje,aq te shpeshta dhe te medha,sidomos ne vitin 2006-20...
Dashuria ndaj vellaut . Autori: a.v · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Dashuria ndaj vellaut. Askush nuk mund ta ndaloj dashurin tende ndaj nje personi , keshtu as dashurin time ndaj vellaut tim smund ta largoj askush , isha vetem nje embrion i vogel qe sapo kisha filluar te zhvillohem dhe ndieja rrahjet e zemres se vellaut kur perkedhelke stomak...	Kosova eshte e bukur Autori: Baki Imria · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Per Kosoven tone te bukur Kosova tash eshte vendi me i kriuari ne bote.Ne vitin 90-99 shkollat tona oretpolicore nuk lin te mesonin ne gjuhe shqipe.Sebret e kishin quar nje kusht qe te mesonin ne shkollat tane.Qe te mesonin ne gjuhen e tyre.Por shqipetaret nuk pranuan qe te mesoni...
MOTRA Autori: BLERTA SINANAJ · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: DASHURIA NDAJ MOTRES MOTRA PERSONI ME I MIRE QDO SEKRET MUND TJA TREGOSH SEPSE AJO ESHTE E SINQERTE E MIRE ME MUA ..SOT PO FLAS PER TE ME NJE NDJENJE MOMENTALE POR TE PAHARRUESHME BUZEQESHJA E SAJ TE DHURON LUMTURINE E ZEMRES QE NUK NDALET ASNJEHERE. ZJARRI I SE VERTETES QE T...	Vesi,nje semundje e pasherueshme Autori: A.G@ñgstã ßøy · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Vesi,nje semundje e pasherueshme Te pasurit nje ves do te thote te kesh nje te mete te madhe,te cilen eshte thuajse e pamundur ta eleminosh.Vesi ndikon shume keq ne personalitetin dhe ne kulturen e cdo njeriu.Shume njerez kane vese,te cilat i shtyjne ata drejt veprimeve te gabuara dhe te...
Vjeshta Autori: Emili Capi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Stina e vjeshtes Vjeshta, një stinë ku ngjyra e gjelbër merr fund. Kjo stinë stinë e bukur, e cila natyrës i jep ngjyrën e bukur prej ari. Stina e vjeshtës na sjell një mot jo shumë të preferushëm për fëmijët, të cilët nuk janë adhurues të shiut dhe fil...	ne dhe europa Autori: ANONIM · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: NE DHE EUROPA EVROPA.Sa here qe e degjoj kete emer ne mendje me vijne shume vende te evropes .Nje kontinent i cili gjate mijera vjeteve ka perjetuarlindjen dhe qyteterimin qe i kane dhene kete shkelqim dhe kete zhvillim evropes sot .evropa eshte vendi ku une dhe moshat...
E vërteta Autori: Rilind Krasniqi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Në pritje të së vërtetës Në pritje të së vërtetës E vërteta është një shpresë e humbur, është një drite e vogel në mes errësirës, dhembë shumë... Shumë herë brenda ditës përballohemi me gënjeshtra, duke shpresuar se një ditë do të ndryshojnë gjërat....	Vendlindja Autori: Altina Murataj · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Per vendlindjen Vendlindja E dua vendlindjen Ku u Linda e u rrita E dua vendlindjen Kurr nuk soset dita Nuk ka ndonjë vend Kudo ne botë Kjo është vendlindja Ime që e dua e dua fort Do kujtoj perher Gurët e sokakut Sepse dera ime Është gj...
Një botë pa ligje Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Si do ishte bota jonë pa ligje Siç e dimë,ligji është drejtuesi i mënyrës sonë të jetesës dhe i mënyrës sonë të të menduarit.Shoqëria i ka krijuar ligjet si një mekanizëm rregullues i shoqërisë sonë që të garantojë vazhdimësinë e saj.Ato janë krijuar nga përf...	Si nje liber,filem,kenge ndikon ne jeten... Autori: Visarda Marku · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: si nje liber,filem,kenge ndikon ne jeten tone... Jeta e njeriut eshte gjithmone e fokusuar ne idhujt apo shembujt qe ne ndjekim per te krijuar te ardhmen.Duke u bere pjese e llojeve te ndryshme te librave,filmave apo kengeve ne mesojme shume nga jeta dhe ndodhite e saj.Keshtu nganjehere mundohemi te n...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =