Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 19919

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

Dhimbje Autori: orgeta · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: ndjenja Ehte ajo qe vjen papritur si ne stuhi e furishme qe te perplas e te hedh diku tutje.Nje stuhi e paperballueshme qe shpeshhere te duket sikur te ndal dhe frymen.Eshte e veshtire kur vjen papritur e te perqafon per here te pare,e here te tjera kur ti je mes...	Tema : Une pro mjedisor. Autori: Blenarda Dikolli · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Tema : Une pro mjedisor. Mjedisi apo ambienti, është tërësia e rrethanave përreth një organizmi ose grup organizmash, veçanërisht ndërthurja e kushteve të jashtme fizikore, natyrore që veprojnë dhe ndikojnë në rritjen, zhvillimin, dhe mbijetesën e organizmave. Ne s...
Une Kam Nevoje Per Mbrojtjen e Prinderve... Autori: Iva · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Une Kam Nevoje Per Mbrojtjen e Prinderve Ne jete njeriu meson te lind,meson te jetoje dhe gjate gjithe jetes se tij,ai ka nevoje te dije kuptimin e vertete te jetes.Por c’do njeri lind ne nje familje,ku aty meson te edukohet,meson te eci ne rruget e jetes,qe shpesh here na ve ne prove.Dhe ket...	Fjale Nga Brenda Autori: Ardijona · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Fjale nga brenda,vijn nga zemra. S'di nga me dalin keto fjale.Ndoshta eshte fajtore deshira ime qe dua te behem shkrimtare ose afajet i ka kuptimi. Nuk e di.Por eshte diqka qfar me bene te shkruaj kaq shume.Eshte dikush brenda meje qe methote shprehu lirishem shkruaj ate qfare ndjen e q...
sjellja ime ne rruge Autori: Egzon Hajdari · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: sjellja e qytetarit Rruga, trajektorja qe ne bejme cdo dite, qe ecim mbi te. Ne kete e quajme gjithmone pozitive pa rreziqe por ky eshte gabimi me i madh qe bejme. Kur ecim ne rruge ne duhet ti mendojme te gjitha. Ne duhet te jemi zoteruesit e rruges. per kete sjellja jone d...	Kryeminister per nje dite Autori: Megi Nushi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Kryeminister per nje dite Fakti qe jam zgjedhur ne krye te vendit eshte privilegj, po aq sa dhe pergjegjesi. Gjithsesi plani jone politik eshte ai qe do paraprije punen tone te gjate keto kater vite. Sic e kemi prekur dhe gjate fushates tone elektorale plani qe ne sot do te pr...
Me lejo te flas Autori: Xhonalda Hysko · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: "ME LEJO TE FLAS" Te gjithe jemi individe dhe kemi nevoje per liri.te gjithe njerezit jan te barabarte dhe te gjithe kane te drejte te flasin,kane nevoje per liri fjale.sot jemi ne nje shtet demokratik dhe me shume se kushdo,vemendja duhet te jete te njeriu,sepse ne njerez...	Abuzimet Autori: Erza Breznica. · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: abuzimet dhe llojet e saja. Abuzimet : LLOJET E SAJA JANË : Abuzimet fizike ,adoleshente ,fëmijët dhuna në familje, dhuna dhe seksuale . Abuzimet fizike janë : Rrahja e adoleshentëve ,dhuna në familje . Abuzimet fizike Rrahja me rrip/thupërr/këpuc/dhe me gjëra tÃ...
Pranvera ne vendin timm Autori: Raman Hasani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Pranvera -Pranvera eshte nje nder stinet me te bukura dhe me te gezueshme per te gjithe ne.Ajo fillon me 21 Mars dhe mbaron me 22 Qershor. Ne Pranvere qelin lulet lulezojne pemet natyra gjelberojne dhe nderroi pamjen nga petku.I bardhe i debores tani ka nje pamj...	Paqja Autori: Oper Daco · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Paqja Paqja... Te gjithe njerzimi kemi menduar ndonjeher per kete teme "Paqen".Paqja eshte nje lloj mirkuptimi qe i duhet te gjith njerzimit dhe botes.Paqja eshte shume e rendesishme ,ne qofte se nuk ka paqe ne vendin ku jemi ne aty nuk ka mirekuptim dhe marrd...
Miqesia Autori: Albiona Aliqku · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: miqesia Ese :Miqesia A ka me te flefshme se miqesia.Miqesia ka nje vler shum te madhe e cila te ndriqon jeten , ku qen mbeshtetje etj.Sikur nje zog qe e vlerson kengen e vet familjen e vet ashtu edhe njeriu.Askush nuk mund ta prish miqesin e askujt sepse do te p...	Ku jeni o trima!? Autori: Edwrado Hoxha · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Ku jeni o trima!? Ku jeni o trima? Pse sot nuk jeni ne mesin tone? A nuk po e shihni qe ne sot kemi feste? A nuk e dini qe sot shqiperia ka ditelindjen? A nuk keni deshire te kenaqeni sic po kenaqemi ne? Phhhh... c'po them dhe une, ju luftuat me mish e shpirt per kete dite...
pse Autori: anonim · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: dhuna Pse A ka ende këso lloj personash që mundohen t'a ulin personalitetin e një femre, që mundohen të abuzojnë, të mashtrojnë e të vrasin një femër. A kanë motër ata të cilën i bëjnë këto gjëra. A nuk kanë ndejenja që i abuzojnë femra...	miqte Autori: xhejn · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: miqte NDOSHTA NUK KAM GJITHCKA QE DUA POR DUA GJITHCKA QE KAM :):):):):)):):) Kur bota të kthen shpinën dhe personat që i quaje miq zhduken, ti rritesh duke mësuar që në fund të fundit çdonjëri duhet te mjaftohet me veten, në qoftë se do të mbijet...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =