Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 19580

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

Nje nga problemet mjedisore te trevave s... Autori: Niko Vincani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Demtimi i biodiversitetit dhe i siperfaqes se gjelber Demtimi i biodiversitetit eshte nje nga problemet mjedisore te trevave shqiptare.Biodiversiteti eshte demtuar nga prerja e pyjeve e bimesise perreth qendrave industriale e te banuara,nga zjarret ne pyje,aq te shpeshta dhe te medha,sidomos ne vitin 2006-20...	juda makabe Autori: kada fazliu · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: pushimet drama juda makabe ka rreth 750 vargje .gjergj fishta ishte gjeni.ai edhe prej sitatave te veshtira u perpoqen te krijj artr te mirfillt .edhe mllefin qe ishte grumbulluar ne shpirtin e tij e ngriti ne art .kete madheshti e tegoi ne drame 'juda makbe' me a...
Frymzimi i jetes sime Autori: Edona Ramadani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: E dashura Teuta Pothuajse u beren dy vite te plota me ty e dashura Teuta.Dy vite te embla e me plot dashuri,e gjera te papritura qe na i ofroj jeta .Ishe ti nje engjull me thjeshtisi perfekte .Nje njeri si ti esht hera e par qe Zoti me takoi ,ndoshta edhe e fundit qe me ...	Cfare eshte Bibliografia ? Autori: Elsika Murrizi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Bibliografia Bibliografia nga greqishtja e lashte per pershkrimin e librave , ne fillim merrej si i gjithe mesimi nga permbajtja e librit, sot me kete shprehje nenkuptohet deftimi i mesimeve nga regjistart e librave apo literatura(mesimmbi libra). Bibliografia eshte p...
ese per friken tende Autori: samira · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: frika ne jeten tone si cdokush tjeter edhe une e kam provuar te kem frike. kjo ndjenje te tmerron te pushton te teren pa te pyetur fare.eshte brenda teje eshte ne ty e smund ta largosh prej vetes. mua me ka ndodhur shume here te kem frike. po permend disa raste: kur isha me ...	sjellja ime ne rruge Autori: Egzon Hajdari · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: sjellja e qytetarit Rruga, trajektorja qe ne bejme cdo dite, qe ecim mbi te. Ne kete e quajme gjithmone pozitive pa rreziqe por ky eshte gabimi me i madh qe bejme. Kur ecim ne rruge ne duhet ti mendojme te gjitha. Ne duhet te jemi zoteruesit e rruges. per kete sjellja jone d...
"Detyrat e nje Regjizori" Autori: Dorina.D · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Detyrat e nje Regjizori Formimi I nje regjizori fillon diten qe behet I vetedijshem per zgjedhjen e tij dhe nuk mbaron kurre, pavaresisht nga gjatesia e jetes se tij profesionale brenda dhe jashte reklamave. Kur punohet ne nje agjensi, ka mundesi qe mos te gjesh shume kohe per t...	Kryeminister per nje dite Autori: Megi Nushi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Kryeminister per nje dite Fakti qe jam zgjedhur ne krye te vendit eshte privilegj, po aq sa dhe pergjegjesi. Gjithsesi plani jone politik eshte ai qe do paraprije punen tone te gjate keto kater vite. Sic e kemi prekur dhe gjate fushates tone elektorale plani qe ne sot do te pr...
Frika nga vetmia Autori: Rina Cakrani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: sociale Vetmia.Nje prej ndjenjave te cilave njeriu u trembet me shume.Nje njeri I vetmuar nuk eshte vetem ai qe nuk ka asnje prane.Dikush mund te jete I rrethuar nga njerez,por prapeseprape,mund te ndihet I vetmuar ne shpirt,sikur s’mund t’ia shprehe askujt m...	Ne jemi çfarë hamë Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Lidhja e njeriut me ushqimin Si qenie njerëzore që jemi,instikti ynë bazë lidhet me të kërkuarin e ushqimit.Sepse ai është karburanti ynë që na siguron energji dhe lëndët e nevojshme për funksionimin e organizmit.Megjithatë,të ushqyerit për njerëzit nuk ka qenë thje...
Te falesh Autori: Hygerta Uruci · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Te falesh Koha sheron gjithçka. Dhimbjet, plaget, te meson te kerkosh falje, te meson tefalesh. Por kur dhimbja te pushton shpirtin te falesh te duket e pamundur. Thonese te gabosh eshte njerezore por te falesh eshte hyjnore. Dhe nese ti e do vetentende aq pak sa ...	Para Pasqyrës së dëshirave Autori: Rei Rei · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Dëshira më e madhe në jetë Kur jemi para pasqyres shohim shembellimin tone , por nese ndoghemi para pasqyres se deshirave do te shohim deshirat tona.Cdokush do te donte ta kishte nje te tille.Deshira me e madhe e jetes time,do te ishte te shihja te ardhmen time.Do doja te shihja ve...
miqte Autori: xhejn · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: miqte NDOSHTA NUK KAM GJITHCKA QE DUA POR DUA GJITHCKA QE KAM :):):):):)):):) Kur bota të kthen shpinën dhe personat që i quaje miq zhduken, ti rritesh duke mësuar që në fund të fundit çdonjëri duhet te mjaftohet me veten, në qoftë se do të mbijet...	harry potter dhe guri filozofik Autori: xhoana rouling · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: harry potter dhe guri filozofik harry potter ishte nje djale jetim pasi prinderit e tij kishin vdekur nga magjia e keqe e voldemortit..pasi harri kaloi shume kohe ne shkollen e haguortsit zbuloi pasqyren e deshirave.cdokush qe rrinte para saj shihte ate qe deshironte.nje dite harri,rni ...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =