Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 20418

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

Mengjesi i vitit te ri Autori: Yllka Kastrati · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: viti ri Mezi e prisja diten e vitit te ri edhe ate nate kur rashe per te fjetur e mendoja kete... Kur u zgjova rashe shkalleve poshte ne dhomen e dites poshte bredhit te stolizuar me shum stoli pashe dhuratat nga te cilat u mahnita nga koperinat e tyre. Pas...	Cfare eshte Bibliografia ? Autori: Elsika Murrizi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Bibliografia Bibliografia nga greqishtja e lashte per pershkrimin e librave , ne fillim merrej si i gjithe mesimi nga permbajtja e librit, sot me kete shprehje nenkuptohet deftimi i mesimeve nga regjistart e librave apo literatura(mesimmbi libra). Bibliografia eshte p...
Ese për Atdheun Autori: Kevin Çika · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Atdheu Shqipëria,ndonëse një vend i vogël ka arritur të përballojë shumë armiq.Më përpara populli shqiptar bëhej bashkë dhe luftonte me një trimëri të madhe.Në mënyrë që brezi i ri të lindte i lirë.Popullin shqiptar gjithmonë e ka mbajtur g...	Kosova eshte e bukur Autori: Baki Imria · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Per Kosoven tone te bukur Kosova tash eshte vendi me i kriuari ne bote.Ne vitin 90-99 shkollat tona oretpolicore nuk lin te mesonin ne gjuhe shqipe.Sebret e kishin quar nje kusht qe te mesonin ne shkollat tane.Qe te mesonin ne gjuhen e tyre.Por shqipetaret nuk pranuan qe te mesoni...
miqte Autori: xhejn · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: miqte NDOSHTA NUK KAM GJITHCKA QE DUA POR DUA GJITHCKA QE KAM :):):):):)):):) Kur bota të kthen shpinën dhe personat që i quaje miq zhduken, ti rritesh duke mësuar që në fund të fundit çdonjëri duhet te mjaftohet me veten, në qoftë se do të mbijet...	pse jemi ndryshe Autori: alesia · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: pse jemi ndryshe po te pyesesh nje njeri te varfer per ca ke me shum nevoj ai do te pergjigjet kam nevoj per ushqim po te pyesesh nje njeri te vetmuar per ca ke me shum nevoj ai do te pergjigjet /kam nevoj per disa shoke qe te me duan nese do te pyesni dike qe ka ft...
Pasiguria Autori: Aleksandra Skenderaj · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Per shkollen PASIGURIA Tani mendoj te pershkruaj se per qfar fillova te ndihem e pasigurt 20 dit para se te fillonte prap shkolla ne shtator 2012 pra kete vit. Kur ishte dita e fundit une dhe miqt e mi ishim gezuar se do pushonim dhe sdo ...	liria ime fillon aty ku mbaron liria e t... Autori: enxhi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: liria Ne ditet e sotme qenia njerezore dhe e drejta e tyre nuk respektohet nga te gjithe . E drejta ime fillon aty ku mbaron e drejta jote dhe mbaron aty ku fillon edrejta e tjetrit . Sikur te gjithe njerezit ta respektonin kete gje lufta do ishte vetem nje fja...
Individualizmi Autori: titilja · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Individualizmi Individualizmi shfaqet ne menyra te ndryshme ne rende te ndryshme shoqerore.Diku me e kontrolluar dhe ne dukje e injoruar dhe diku me e theksuar dhe e jetesuar. Shembuj te ketyre rasteve jane e para sistemi shoqeror qe kaluam ku me ngulm kerkohej nga...	Nje kujtim i harruar Autori: anonim · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Nje kujtim Ne mengjesin e se dieles nje ere e leht me zgjoi pash dritarja qe ishte e hapur ,u nisa drejt saj dhe aty pash nje ditar dhe nje stilolaps.hapa ditarin dhe aty shkruhej ''DITARI I HARRUAR''.Aty lexova shume kujtime,endrra dhe deshira te cilat dalengadale ...
Ju flet TOKA Autori: Orgita · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Ju flet TOKA Përshendetje .Unë jam planeti Tokë sic më njihni .Aju shkon dot mendja se pse po flas me ju?Disa duket sikur nuk e ka anë plotësisht vëmendjen se çfarë do të them unë,prandaj do t’iu lutesha edhe njëherë që të më dëgjoni .Të më dëg...	E vërteta Autori: Rilind Krasniqi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Në pritje të së vërtetës Në pritje të së vërtetës E vërteta është një shpresë e humbur, është një drite e vogel në mes errësirës, dhembë shumë... Shumë herë brenda ditës përballohemi me gënjeshtra, duke shpresuar se një ditë do të ndryshojnë gjërat....
Te falesh Autori: Hygerta Uruci · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Te falesh Koha sheron gjithçka. Dhimbjet, plaget, te meson te kerkosh falje, te meson tefalesh. Por kur dhimbja te pushton shpirtin te falesh te duket e pamundur. Thonese te gabosh eshte njerezore por te falesh eshte hyjnore. Dhe nese ti e do vetentende aq pak sa ...	"E verteta vret por ama eshe ajo qe duhe... Autori: ERVISA FUSHA · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: "E verteta vret por ama eshe ajo qe duhet " ....... !!! Ne qofte se une nuk zgjohem per dy ,,, tre ,,, kater ,,, minuta dijeni se kam vdekur. Une gjalle jam por nuk po arrij t'i hap dot syte , nuk po arrij t'i hap dot syte nga genjeshtrat qe mi kane mbyllur ato . Jetojme ne nje bote ku asgje nuk eshte ashtu...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =