Data e postimit: 2012-12-19 10:28:40 Lexime: 20540

Për të kuptuar Don Kishotin e Sanço Pançën, duhet të kuptojmë mirë klasat shoqërore spanjolle prej të cilave kanë lindur, domethënë klasën e aristokratit të vogël, nga njëra anë, dhe klasën e fshatarit të varfër e të paditur, nga ana tjetër, në shekullin e shtatëmbëdhjetë. Në Spanjën e Kohës së Mesme aristokratët e vegjël pajtoheshin si qehajaj pranë feudalëve çiflik – sahibinj e veçanërisht si kapedanë komitaxhinj të çetave që luftonin kundër arabëve. Si u çlirua Spanja prej arabëve dhe si u modernizua përgjysmë, aristokratët e vegjël, që nuk shkuan në Amerikë, mbetën pa punë. U varfëruan, u proletarizuan, u deklasuan, ranë nga dynjallëku, se s’kishin bazë ekonomike, se iu pre irati dhe kështu mbetën në erë. Nga oxhaku dhe nga kultura lidheshin me aristokracinë feudale të lartë, po nga varfëria zbrisnin në shkallën e fshatarëve. S’ishin as tamam aristokratë, as tamam fshatarë, po ca më keq se që të dy palët. Pra, ishin më reaksionarë se feudalët e lartë dhe më budallenj se fshatarët e varfëre të paditur. Duke mos pasur as punë, as bazë, kërkonin dhe përpiqeshin t’i gjenin këto të dyja jo përpara, se s’kishte të pritme për klasën e tyre të vdekur, po prapa, në kohët e vjetra, kur klasa e tyre kishte një punë dhe një bazë. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen punë si kalorës i arratisur, siç ishin stërgjyshërit e tij. Kështu, Don Kishoti kërkon e gjen bazë në përrallat e klasës së tij, në librat e kalorësisë. Ç’ka se bota ka vajtur përpara. Don Kishoti e merr përsipër ta kthejë botën prapa, ashtu siç e do interesi i klasës së vet.
Si shok natyral në këtë kryqëzatë, Don Kishoti gjen fshatarin e varfër e të paditur, që e ka në prag të derës, Sanço Pançën. Se edhe ky ka mbetur pa punë e pa bazë ekonomike e ndodhet në një gjendje analoge si dhe Don Kishoti. Në Spanjën e Kohës së Mesme, fshatarët e varfër kishin punë si komitaxhinj kundër arabëve, si laro, si mercenarë e si sejmenë të feudalëve. Në Spanjën moderne vdesin urie. Nuk shohin ndonjë avenir përpara, se industria nuk është zhvilluar mjaft në qytet sa t’i mbledhë si punëtorë të fabrikës. Pra, kërkojnë edhe këta punë dhe bazë prapa, në kohët e kaluara. Kështu, Sanço Pança bëhet sejmen i bejlurçinës, siç ishin stërgjyshërit e tij. Ndryshimi i madh midis Don Kishotit e Sanço Pançës është se ky i fundit s’ka kënduar libra kalorësie. Pra, ky s’i beson përrallat e Kohës së Mesme e s’ka iluzionet e Don Kishotit, dhe është shumë më i mençur se ustai i tij, se librat s’ja kanë shtrembëruar mendjen. Megjithëkëtë, ndonëse e sheh në çdo çap e në çdo aventurë se ustai i tij është i marrë për të lidhur, prapë i vete pas, siç i vete pas çdo katundar bejlurçinës a agait të fshatit, se e ka pasur den-baba-den shef, usta e kapedan nga shkaku i oxhakut, i kulturës, i traditës. Kështu, kemi gjendjen paradoksale të katundarit kundrejt bejlurçinës, të Sanço Pançës e të Don Kishotit, që mund të përmblidhet kështu: Sanço Pança është më i mençur nga Don Kishoti, se s’di të këndojë, po i vete pas, se Don Kishoti di të këndojë e se duhet doemos nga ky shkak të jetë më i mençur. Kështu, Sanço Pança mbetet besnik i ustait gjer në fund. Bile, kur vdes Don Kishoti, e qan me lot të hidhur, ndonëse e merr vesh më në fund që ai e gënjeu dhe e mori më qafë me librat e kalorësisë.
Si shpjegohet popullariteti i Don Kishotit? Fare lehtë. Tipi i bejlurçinës, si dhia e zgjebur me bishtin përpjetë, dhe tipi i laros, që i vete bejlurçinës pas e përpiqet të mbajë rëndësi pas ustait, kanë qenë gjithmonë qesharakë. Këta tëdy tipa bëhen më qesharakë, kur vishen si kalorës të arratisur dhe shëtisin si në karnavalet. Pastaj bëhen më qesharakë, kur këta të dy gogozhelë pretendojnë se do ta kthejnë rrotën e historisë prapa e do të ringjallin një periudhë që ka vdekur përgjithnjë. Përfundimi ca më qesharak i përpjekjeve të tyre i vë tenxheres kapakun. Çift më qesharak, me rroba më fantastike, me qëllime më absurde e me përfundime më groteske nuk mund të imagjinohej. Këtu kemi në fytyrën e Don Kishotit poezinë e bejlurçinës, dhe në fytyrën e Sanço Pançës prozën e laros. Kur bëhen qesharakë dhe hanë dru, doemos këndonjësit gëzohen, që në fytyrën e tyre bëhen qesharakë dhe hanë dru dy klasat shoqërore më të urryera dhe më prapavajtëse, klasa e bejlurçinës dhe klasa e laros. Se këta i ka pasur mileti mbi kokë si oficerë, si nëpunës, si ushtarë, si zaptie, si komitaxhinj, si hajdutë, si qehajaj, shkurt si vegla dhe agjentë të feudalëve e të shtetit feudal.
Po kjo vepër nuk do të ishte aq e bukur, sikur të na bënte vetëm të qeshim. Na bën edhe të qajmë. Se Don Kishoti është një idealist në tërë kuptimin e fjalës. Të gjitha këto i bën për të mirën e njerëzisë dhe aspak për ndonjë interes vetjak. Ka një optimizëm e një entuziazëm e një durim e një besim e një perseverancë heroike, që meritonin të përdoreshin për një çështje më të mirë. Na vjen keq kur shikojmë që i harxhon më kot për një çështje të humbur e që sakrifikohet për përrallat e reaksionit. Gjithashtu na mallëngjen edhe Sançoja me besnikërinë që tregon kundrejt Don Kishotit. Na këputet shpirti kur shikojmë fshatarin e varfër dhe të paditur të vdesë për bejlurçinën, i cili e merr më qafë dhe e handakos, me profka dhe iluzione.
Në Shqipëri kjo vepër do të kuptohet më mirë se kudo gjetkë. Se atje tipat e bejlurçinës dhe të laros i gjejmë në çdo çap. Pothuaj të gjithë aristokratët tanë, me ca përjashtime të paka, janë të deklasuar pa bazë ekonomike, dhe kanë rënë në klasën e bejlurçinave, që kur u shkëput Shqipëria prej Turqisë. Që atëherë aristokratët tanë, që i shërbenin Turqisë si kondotierë dhe shefë bashibozukësh, kanë mbetur pa punë. Gjithashtu kanë mbetur pa punë dhe pa bukë fshatarët dhe malësorët e varfër, që shkonin në kohët e vjetra me bejlerët si bashibozukë dhe hajdutë për të plaçkitur Evropën, Azinë dhe Afrikën. Këto dy elementë përpiqen tani të përjetësojnë në Shqipëri një gjendje feudale, medievale, prapanike dhe reaksionare, si atë të Turqisë së vjetër, të vdekur përgjithnjë, se ashtu ua do interesi i klasës, se ashtu gjejnë punë dhe bukë. Bejlurçinat dhe larot e Shqipërisë na bëjnë sot të qeshim e të qajmë me prapavajtjen e tyre, tamam si me Don Kishotin e me Sançon. Dhëntë zoti të na bëjnë nesër të qeshim vetëm, se na bënë të qajmë mjaft.

Vepra te ngjashme

Familja ime e dashur Autori: Albiona Muriqi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Familja A ka gje me te bukur se te rrethohesh nga familja ! Dashuria me e madhe rritet kur ti je prane familjes,kur ti qesh,kur ti qan me ata.Ndoshta ti nuk e vren por ata gjithmone mundohen qe te mbrojne, e te shpetojne,e megjithese ti e perserit nje gabim at...	Frymzimi i jetes sime Autori: Edona Ramadani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: E dashura Teuta Pothuajse u beren dy vite te plota me ty e dashura Teuta.Dy vite te embla e me plot dashuri,e gjera te papritura qe na i ofroj jeta .Ishe ti nje engjull me thjeshtisi perfekte .Nje njeri si ti esht hera e par qe Zoti me takoi ,ndoshta edhe e fundit qe me ...
Dhimbje Autori: orgeta · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: ndjenja Ehte ajo qe vjen papritur si ne stuhi e furishme qe te perplas e te hedh diku tutje.Nje stuhi e paperballueshme qe shpeshhere te duket sikur te ndal dhe frymen.Eshte e veshtire kur vjen papritur e te perqafon per here te pare,e here te tjera kur ti je mes...	Ku jeni o trima!? Autori: Edwrado Hoxha · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Ku jeni o trima!? Ku jeni o trima? Pse sot nuk jeni ne mesin tone? A nuk po e shihni qe ne sot kemi feste? A nuk e dini qe sot shqiperia ka ditelindjen? A nuk keni deshire te kenaqeni sic po kenaqemi ne? Phhhh... c'po them dhe une, ju luftuat me mish e shpirt per kete dite...
Para Pasqyrës së dëshirave Autori: Rei Rei · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Dëshira më e madhe në jetë Kur jemi para pasqyres shohim shembellimin tone , por nese ndoghemi para pasqyres se deshirave do te shohim deshirat tona.Cdokush do te donte ta kishte nje te tille.Deshira me e madhe e jetes time,do te ishte te shihja te ardhmen time.Do doja te shihja ve...	Ora e matematikes Autori: Valdrina Hafizi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Ora e matematikës Sot ishte dita e parë e shkolles.Ora parë ishte matematikë.Atë orë kishim përseritje. Kisha mësuar mirë dhe isha e sigurtë qe do i kuptoja të gjitha.Në këtë moment erdhi mësuesja.Duartë e mia filluan të dridheshin dhe zemra kërcente.Ajo ...
Dhuna ne Shoqeri (Bullizmi) Autori: D.P · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Ese Per" Shoqerine paragjykuese" Jeta eshte si fija e shkrepeses sapo ndizet fiket pa e kuptuar se si ndodhi, por ne ato momente te paketa ajo dritez na ka ndricuar ne erresire. Faktori qe ndikon me shume ne "dhunen ne shoqeri" eshte bullizmi, ai na ben te perjetojme ndjenjen e perjashti...	LIRIA E INDIVIDIT NE KOHEN E DIKTATURES Autori: Elda J. Pere · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Diktatura LIRIA E INDIVIDIT NE KOHEN E DIKTATURES Dilni ne rruge dhe therrisni me sa ze keni. Ju ndalon njeri? Jo. Shko thuajini mesuesit qe nuk ju pelqen teksti. Ju shan je? Jo. Thuajini policit aty afer se jeton ne nje shtet koti. Do te te beje gje? Jo… Per k...
plaku dhe duhani Autori: Njomza · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: plaku dhe duhani Erdhen në nje fshat ne Arabin e nxehet tregtarët me duhan me synimin e vetem për të shitur duhan popullit të paarsimuar. Duke menduar se banorët nuk kane njohuri rreth duhanit, shpresonin se do të shesin me qmim te mire. Pyeten a ka ne fshat dikush...	Mami une te dua. Autori: Flutura Azemi · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Mami.. A me do mua? Cfare pyetje eshte kjo mami?A jam kaq e pafytyre saqe mos ta dua personin qe me solli ne jete,une e di mami koheve e fundit ndihem shume e pashprese dhe inatin te cilin e kam me te tjere e heq ne ty,ndersa ti me ata syte e tu qe lotet her pa...
Parapelqej miresin jo dhunen , ndjesen ... Autori: Amra Osmani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Shpjegim njohurish per boten Sikur njeriu te dinte se qfare eshte miresia nuk do te ekzistonte dhuna, nese njeri kerkone ndjese dhe falje nuk do te njihnim hakmarrjen, gje qe nderkupton se njeriu e perdor miresin dhe faljen ne te folur por jo ne realitet!Sot ne te gjitha rruget shohi...	Pranvera ne vendin timm Autori: Raman Hasani · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Pranvera -Pranvera eshte nje nder stinet me te bukura dhe me te gezueshme per te gjithe ne.Ajo fillon me 21 Mars dhe mbaron me 22 Qershor. Ne Pranvere qelin lulet lulezojne pemet natyra gjelberojne dhe nderroi pamjen nga petku.I bardhe i debores tani ka nje pamj...
Si nje liber,filem,kenge ndikon ne jeten... Autori: Visarda Marku · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: si nje liber,filem,kenge ndikon ne jeten tone... Jeta e njeriut eshte gjithmone e fokusuar ne idhujt apo shembujt qe ne ndjekim per te krijuar te ardhmen.Duke u bere pjese e llojeve te ndryshme te librave,filmave apo kengeve ne mesojme shume nga jeta dhe ndodhite e saj.Keshtu nganjehere mundohemi te n...	Dhuna ne Shoqeri (Bullizmi) Autori: D.P · Lloji: Ese shpjeguese · Tema: Ese Per" Shoqerine paragjykuese" Jeta eshte si fija e shkrepeses sapo ndizet fiket pa e kuptuar se si ndodhi, por ne ato momente te paketa ajo dritez na ka ndricuar ne erresire. Faktori qe ndikon me shume ne "dhunen ne shoqeri" eshte bullizmi, ai na ben te perjetojme ndjenjen e perjashti...

Komentet e fundit!

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

---

Shto komentin tend per vepren e mesiperme!

Last name

Emri:

Email:

Komenti:

Pyetje sigurie

Sa eshte shuma e ketyre dy numrave: 1 + 2 =